maandag 23 februari 2009

4 meter is best hoog!


Dat merken we nu de muren maar blijven groeien en helemaal nu de kolommen die het dak van het terras (onze woonkamer dus) gaan dragen overeind staan. Op de foto zie je er zo eentje, met de keukenmuur erachter, waar nu de raamkozijnen op moeten gaan komen. Die kolom, dat is dus 4 meter. En daar komt dan nog een dak op.


Desalniettemin: het moet gaan leiden tot een lekker koel huis, net zoals de “AC alami” (natuurlijke airco) die we hopen te bereiken door de sleuven in de tuinmuren die je op bijgaande foto ziet: het tocht dan lekker door en dat is precies de bedoeling!




Het tempo zit er nog steeds goed in; inmiddels is men begonnen met het aanleggen van de leidingen voor de hemelwaterafvoer (HWA in bouwtermen) en de electriciteitsbuizen. Die beide overigens ook weer in de kolommen worden ingebouwd, zodat we als het huis klaar is geen regenpijpen zichtbaar hebben, net zo min als losse electriciteitsleidingen......als we er inderdaad niet eentje zijn vergeten. Uiteraard worden daarbij de Arbo-regels strikt nageleefd: veiligheidsschoenen en helmen zijn verplicht op de bouwplaats, de steigers zijn dubbel gezekerd en bij het werken op hoogte zit iedereen netjes met een harnas vast.

Nee dus. Wel hebben we iedereen die bij ons werkt in een ongevallenverzekering kunnen onderbrengen. En verder hopen we dat de dagelijkse offers in de bouwplaats-tempel het gewenste effect hebben.

O, en vandaag zijn ook de mannen gekomen die het dak gaan maken – dat wil zeggen: het dak wordt gemaakt in Surabaya, hierheen gebracht en geassembleerd. Op maat. En dan past het........hopen we.

donderdag 19 februari 2009

Net als bij de pizzabakker

uit een oude Nederlandse reclame, moet je bij het bouwen van een huis onderaan beginnen: bij de bodem.

Nu de fundering klaar is en men driftig aan het opmetselen van de muren is begonnen, blijkt die fundering en de slop daarop aardig in de weg te zitten bij het aanvoeren (opperen in vaktaal) van stenen en cement.

Stenen in de kruiwagen, brengen tot aan de muur, daar over de muur heen overladen in de volgende kruiwagen, brengen tot aan de volgende muur, daar over de muur heen overladen in de volgende kruiwagen, brengen tot aan de metselaar...het is goed voor de werkgelegenheid maar iets minder goed voor de voortgang van het project.

Dus zijn de afgelopen dagen besteed aan het slopen van een paar stukken muur, zodat vrachtwagens nu het huis binnen kunnen rijden. En dat doen ze om de bodem (witte kalksteen uit de bergen) daarin te kunnen storten. Zodat de logistiek van het project veel beter wordt en er dus sneller kan worden gebouwd. Reculer pour mieux sauter, zoals het oude Zweedse spreekwoord zegt.

Verder is er nu een echte bouwkeet (voor de opslag van duurdere, stelenswaardige materialen), gaat de buitenmuur de eerste ring van beton op 2 meter hoog krijgen, en zie je Elise in haar slaapkamer (zie je hoe diep ze staat? De bodem van kalksteen komt tot aan de bovenkant van de betonnen rand zometeen) met de deur naar haar badkamer op de achtergrond.

zondag 15 februari 2009

Over water....

Wat we NIET hebben:

Een aansluiting op de waterleiding.

Een aansluiting op de riolering.

Kortom, de waterwerken doen we zelf en dat kan ook want we hebben een eigen waterbron op het land. Nu nog zorgen dat het werkt!

En daarvoor heeft Dolf het volgende bedacht.

Omdat er op Bali nog wel eens een aardbeving plaats vindt en er daardoor leidingen kunnen scheuren, is het wel makkelijk als je op eenvoudige wijze bij die leidingen kunt komen zonder te veel vloeren open te moeten breken, bij voorkeur. Dus zijn de volgende zaken voorzien:

1. Buiten de buitenmuur van het huis ligt een strook van een meter breed rondom, die ook van ons is. Alle leidingen (schoon water, vuil water, electriciteit) komen daar in te liggen. Zo kunnen we er altijd vrij eenvoudig bij als dat nodig is.

2. Vrijwel alle badkamers liggen tegen buitenmuur. Daardoor zijn de leidingen die door het huis onder de vloer liggen, zo kort mogelijk en blijven eventuele breekwerkzaamheden beperkt. (Bovendien werken ze als extra warmte-isolatie voor de ernaast gelegen AC ruimtes, mooi meegenomen!).

3. Alle putten (per badkamer 3 versterfputten voor douchewater er een put voor toiletafvoer, met daartussen veel ruimte graag) liggen ook in die strook van een meter breed buiten de muur.

4. Het water halen we links en rechts van het huis, binnen de muren, door naar zo'n 60 meter diep te boren. Daar is het water 200% zeker niet vervuild door wat er uit onze putten sijpelt – of uit die van de buren. Wat er ook gebeurt.

Die putten worden nu gegraven. Ik heb er hier wat foto’s bij gedaan. Beestenwerk, meters diep in de kleigrond staan de jongens tot hun middel in het water te werken. En dan ook nog kunnen lachen voor de foto.


donderdag 12 februari 2009

Steen voor steen.....



De metselaars zijn begonnen met het bouwen van de muren!

Dat gaat als volgt: de buitenmuren worden “batako tidur” gemaakt: de bakstenen worden plat gelegd en zijn daarmee 20 centimeter breed (meteen de dikte van de muur) en 10 centimeter hoog. Na een meter opmetselen ter weerszijden van een kolom wordt deze aan binnen- en buitenzijde van een bekisting (=houten plank) voorzien en met beton volgegoten.

De volgende dag de bekisting verwijderen en voilá: de eerste meter kolom is een feit. Nu fluks de volgende meter omhoog op dezelfde wijze. En na twee meter leggen we weer een ring van gewapend beton, net als bij de slop.

Daarna nog eens twee keer een meter metselen, de bovenste ring erop en klaar is de buitenmuur. De stenen hebben geen dragende functie; de kolommen en ringen van gewapend beton vormen de constructie van het huis. Buitenmuren van 20 centimeter dik zijn dus sterk genoeg voor een hoogte van 4 meter - die muren zijn er enkel voor isolatie van licht, geluid en warmte.

En met die warmte gaat het straks wel meevallen - met 4 meter hoge plafonds is een kamer toch al koel en wij gebruiken de AC tegenwoordig alleen nog maar om in de slaapkamers droge lucht te hebben. De temperatuur is een heerlijke 28 graden....

Binnenmuren worden net zo gemaakt als buitenmuren, alleen “batako berdiri”: de bakstenen staan op hun kant en zijn nu 10 centimeter breed en 20 centimeter hoog. Verder hetzelfde recept.

Opvallend is verder wel, dat alles - en dan bedoelen we dus: alles, hier met de hand gaat. We hadden het al eerder gezegd, maar het blijft ons verbazen.

Al het graafwerk: handmatig. Een shovel kennen ze niet.

Waar wij gewend zijn dat een vrachtwagen zand wordt leeggekiept, wordt-ie hier met de hand gelost. Drie man met schoppen erin en leegscheppen maar.

Zakken cement vervoeren op een heftruck? Nee, één voor één op een rug.

Stenen worden stuk voor stuk gelost, gestapeld, vervolgens per drie in een kruiwagen gelegd (dat dan weer wel) en naar de metselaars gebracht.

We hebben nu een cementmolen, maar de eerste dagen werd dat ook met de hand gemengd.

En hard werken, hàrd....de eerste die me nu nog vertelt dat Indonesiërs lui zijn, lach ik uit. In die bloedhitte, en ze blijven gewoon gáán. Op een paar happen rijst, ongelofelijk. Drinken doen ze bijna niets.

Zo, en hoe gaat het nou op dat project?


Het eerste wat gebeuren moest was het uitgraven van de fundering voor het achterste gedeelte (ons woonhuis dus) en de muur rondom tot aan de straat – om voor de hand liggende redenen wordt de straatmuur later geplaatst. Inderdaad, iets met vrachtwagens die het terrein op moeten kunnen.


Dat uitgraven is inmiddels gebeurd en de sleuf (1.50 meter dieper dan het straatniveau) is inmiddels gevuld met de fundering:rivierkeien en cement, aan de voet een meter breed en bovenaan ca. 30 centimeter. In die fundering is maximaal om de 4 meter de voet van een gewapend betonnen kolom verzonken. Op de foto rechts zie je die gaten; daar moeten de kolommen nog komen. Boven de fundering is die kolom nu nog alleen de wapening van betonijzer, die met bamboe min of meer recht wordt gehouden, zoals je op de linkerfoto kunt zien. De fundering, inclusief de kolommen, is nu nagenoeg klaar.

Op de fundering wordt nu een slop gelegd: de onderste “ring” die het huis aardbevingbestendig maakt, ook weer van gewapend beton. De wapening ligt overal nu, de bekisting (waarin het beton wordt gestort) ligt er voor 60%, en het eerste gedeelte daarvan is inmiddels gestort. De bovenkant van de slop heeft de hoogte van de dekvloer van het huis; we wonen straks dus ongeveer een halve meter boven de tuin. Handig, als het regent!

woensdag 11 februari 2009

Geen witte busjes....

In tegenstelling tot Nederland, waar het begin en einde van iedere werkdag (d.w.z. voor 7 uur ’s morgens en na half 4 ’s middags) herkenbaar zijn omdat de snelwegen worden geterroriseerd door witte bestelbusjes, gevuld met slapende kerels.....

In tegenstelling tot dat Nederland gaat het merendeel van de bouwvakkers na een werkdag niet naar huis. Of beter: ze nemen hun huis mee naar het werk.

Op onze bouwwerf werken nu ca. 70 mensen, 7 dagen in de week. Daarvan wonen er ongeveer 50, sommigen met hun hele gezin, op de werf. Om daar een indruk van te krijgen, bijgaande foto’s.




Wel een enorm contrast met wat ze aan het bouwen zijn.

vrijdag 6 februari 2009

Balinees bouwen

En dan hebben we het hier over de methode.

Als je kijkt naar traditionele houten Balinese huizen, valt misschien een bepaalde constante op: ze bestaan eigenlijk uit een dak dat rust op dikke palen, waar naar behoefte wanden van gevlochten palmblad tussen zijn geplaatst.

In de meest elementaire vorm, zonder wanden, spreken we over een balé: vrij vertaald een gemeenschappelijke ruimte voor de familie of de banjar. Een dak op palen, vaak mooi bewerkt. Hiernaast zie je er eentje in het paleis van Ubud.

De in onze streken gebruikte methode van muren die het dak dragen komt hier niet voor en dat is met een reden: bij een aardbeving (en die komen hier heel veel voor) kunnen die muren instorten en dan krijg je het dak op je hoofd als je binnen zit.

Dat is best wel niet fijn.

Ons huis (en dat is verplicht hier en wordt nauwkeurig gecontroleerd) moet ook op deze wijze worden gebouwd, en wel als volgt:
Een anderhalve meter diepe fundering van rivierstenen en cement, met om de 4 meter een gat: zo ontstaat als het ware een raster van vier bij vier meter.
In elk gat een pilaar van gewapend beton, die tot 4 meter boven de uiteindelijke vloer uitsteekt. Op de fundering wordt iedere pilaar met een gewapend betonnen ligger verbonden met de vier andere die het dichtst bij staan: zie het als het verbinden van de kruispunten van ruitjespapier door de horizontale lijntjes.

Die dwarsverbinding (waardoor iedere pilaar dus eigenlijk met een vierkante ”ring” is verbonden met de andere) wordt op 4 meter hoogte herhaald. Op de foto hiernaast kun je dat goed zien.

Zo ontstaan dus kubussen van 4 bij 4 meter die in een fundering zijn verankerd; deze vormen de basisconstructie van ons huis.
Muren hebben geen dragende functie, alle muren kunnen bij een aardbeving dus gewoon instorten. De pilaren zwaaien heen en weer, de twee ringen onder- en bovenaan iedere pilaar zorgen ervoor dat-ie niet kan omvallen: de andere pilaren van de ring steunen en nemen de kracht over. Het dak blijft dus intact.

Dan is het natuurlijk wèl belangrijk dat de wapening van de pilaren van voldoende dik staaldraad is gemaakt en dat de aannemer de verhouding zand / cement bij het maken van beton goed houdt en niet een paar zakken cement laat verdwijnen.
En: hoe lichter de dakconstructie, des te beter. Wij hebben daarom besloten om niet de traditionele houten of betonnen dakbalken te nemen met een stenen pannendak of riet (alang alang) , maar te gaan voor aluminium: een hele lichte constructie met aluminium-dakpannen, die zijn bekleed met siliconen en steenslag zodat ze geen lawaai maken bij regenval. Dat heeft een paar grote voordelen:
- het is licht, dus lagere belasting van de pilaren
- er komt geen ongedierte in het hout en alang alang
- de warmteafgifte van aluminium is hoog, dus blijft het huis koeler
- het bouwen gaat snel
-
Veel buitenlanders bouwen hier trouwens hun huizen met houten pilaren, die in een betonnen sokkel staan. Dat is mooier!

Echter, dat is (en dit vertelde Christiaan me) buiten de rayab gerekend. Die villa’s van buitenlanders staan meestal op grond waar palmbomen hebben gestaan; in de wortels van die palmen woont een beestje dat “rayab” heet en daar blijft, ook als de palm is verdwenen.

Deze beestjes vreten zich dwars door beton heen als ze daarmee bij die mooie houten pilaren kunnen komen. En zo kan het gebeuren dat je je mooie villa na 3 jaar alweer kunt herbouwen – opgevreten. De enige remedie is de gaten waar de boomstronken uitkomen vergiftigen.

Maar dan heb je natuurlijk de termieten nog.....

Wij gaan dus voor beton.